Σκεφτείτε πόσες κακές συνήθειες έχουμε, που μας καταστρέφουν, και πόσες δικαιολογίες έχουμε χρησιμοποιήσει γι’ αυτές. Πόσες καθησυχαστικές φράσεις σκαρφιστήκαμε για να δώσουμε μια λογική εξήγηση στο γιατί πίνουμε πολύ αλκοόλ ενώ ξέρουμε πως μας καταστρέφει, γιατί τρώμε πολύ ενώ ξέρουμε πως προκαλεί πολλές παθολογικές καταστάσεις, γιατί μας αρέσει η ταχύτητα με το αυτοκίνητο ενώ μπορεί ανά πάσα στιγμή να μπλέξουμε σε ένα σοβαρό δυστύχημα. Οι πιο θαρραλέοι από εμάς παραδέχονται στον εαυτό τους και στους άλλους ότι ξέρουν πόσο κακό κάνουν στον εαυτό τους, αλλά στις πλείστες των περιπτώσεων παραδεχόμαστε και την αδυναμία μας να σταματήσουμε και να αλλάξουμε τις συνήθειες μας προς το καλύτερο.

Μια από τις πιο καταστροφικές και βλακώδεις συνήθειες που προκαλούμε οι ίδιοι στον εαυτό μας είναι το κάπνισμα. Ο τρόπος με τον όποιο ξεκινά κάποιος να καπνίζει διέπεται από πολυπλοκότητα. Οι καπνιστές ξεκινούν να καπνίζουν για διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Στους λόγους αυτούς περιλαμβάνεται η περιέργεια, η επιρροή από τον περίγυρο και η σύνδεση του καπνίσματος με διάφορα στάδια της ζωής όπως η στρατιωτική θητεία και οι σπουδές. Επιπλέον, στην Κύπρο και άλλες Νότιες χώρες το κάπνισμα έχει και πολιτισμική διάσταση, όπου το ξεκίνημα του καπνίσματος συμβολίζει τη μετάβαση στην ενήλικη ζωή, αλλά συμβαίνει πάντα στην εφηβεία. Παρόλο που τα τσιγάρα πωλουνται ελεύθερα και ανεξέλεγκτα, λίγοι αντιλαμβάνονται την εθιστικοτητα της νικοτίνης και πόσο τρομερή επίδραση έχει πάνω στο ανθρώπινο σώμα. Οι περισσότεροι που δοκιμάζουν ένα τσιγάρο, σύντομα καταλήγουν εθισμένοι καπνιστές.

Αντιλαμβάνομαι πως δεν ταίριαζε στο επάγγελμα μου και στον τρόπο ζωής μου, αλλά υπήρξα καπνιστής για περίπου 10 χρόνια. Άρχισα σχετικά αργά, όταν πήγα να υπηρετήσω στο Στρατό. Ο λόγος που δεν κάπνιζα πριν, ήταν καθαρά το γεγονός ότι ήμουν αθλητής. Εδώ και 3 χρόνια είμαι μη καπνιστής και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό και περήφανο που κατάφερα να βγω έξω από τον φαύλο κύκλο των καθημερινών δόσεων νικοτίνης. Πιστεύω πως το γεγονός ότι είμαι πρώην καπνιστής ο οποίος δραστηριοποιείται στον τομέα υγείας και άσκησης με κάνει να μπορώ να μιλήσω για το κόψιμο του καπνίσματος βασισμένος πάνω στην εμπειρία μου και στις εμπειρίες πελατών μου οι οποίοι έχουν επιτυχώς σταματήσει.

Ξέρω πως οι καπνιστές βρίσκονται σε άρνηση όταν τους υποδεικνύεται η κακή τους συνηθεια. Όταν δε η υπόδειξη γίνεται από μη καπνιστές τότε η στάση γίνεται αμυντική και αρκετές φορές με σθεναρή υποστήριξη του καπνίσματος. Ξέρω ακόμα ότι όλοι οι καπνιστές, ακόμα και αυτοί που δεν το παραδέχονται, νιώθουν ενοχές, εύχονται να μην το ξεκινούσαν ποτέ και παρακαλούν μια μέρα να βρουν τη δύναμη να σταματήσουν. Ξέρω από πρώτο χέρι ότι είναι φοβερά δύσκολο να παρθεί η απόφαση και ακόμα πιο δύσκολα να βρεθεί η κατάλληλη περίοδος για να κοπεί το κάπνισμα. Η νικοτίνη είναι τόσο εθιστική που τα συμπτώματα απεξάρτησης έρχονται μέσα σε μόνο λίγες ώρες. Συνεπώς το κόψιμο του καπνίσματος είναι μια μάχη με τον ίδιο μας τον εαυτό και πετυχαινεται μόνο με τη δύναμη της θέλησης. Απλά πρέπει να το θέλουμε πραγματικά και αρκετά.

Ο μεγαλύτερος φόβος όσων καπνίζουν και σκάφτονται να σταματήσουν είναι η αύξηση του βάρους η οποία είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Οι περισσότεροι καπνιστές μπροστά στο φόβο προτιμούν να συνεχίσουν το κάπνισμα. Το παράδοξο είναι πως κανένας δε σκέπτεται πως όταν κάποτε έρθει μια από τις πολλές ασθένειες που προκαλούνται από το κάπνισμα, το τελευταίο που θα σκεφτεί είναι το βάρος του και το σώμα του. Είναι μια άλλη πτυχή της ανθρώπινης φύσης που ονομάζεται ματαιοδοξία, η οποία είναι δικαιολογημένη καθώς είναι πιο εύκολο να ανησυχούμε γι’ αυτά τα οποία βλέπουμε παρά για τη ζημία που γίνεται μέσα μας. Το γεγονός αυτό είναι όντως αυτοκαταστροφικό και προπαντός προκαλούμενο από εμάς. Όταν το συνειδητοποίησα τη επόμενη μέρα έκοψα το κάπνισμα.

Σχετικές έρευνες δείχνουν πως ο μέσος ορος αύξησης του σωματικού βάρους σε άτομα που έχουν σταματήσει το κάπνισμα, είναι 4 κιλά. Η δική μου εμπειρία καθώς και οι εμπειρίες πελατών μου δείχνουν πως η αύξηση του βάρους δεν είναι αναπόφευκτη. Αν έχετε τη σωστή προσέγγιση στο κόψιμο του καπνίσματος, τότε η άσκηση είναι ο καλύτερος τρόπος να ελέγξετε το βάρος σας και να σταματήσετε μια και καλή.
Γιατί αυξάνεται το βάρος;
Η εξήγηση βρίσκεται στη δράση της νικοτίνης στο μεταβολικό ρυθμό. Η νικοτίνη αυξάνει, όπως όλα τα διεγερτικά το μεταβολικό ρυθμό. Με το κόψιμο του τσιγάρου που σημαίνει απότομη διακοπή των καθημερινών δόσεων νικοτίνης, ο μεταβολισμός γίνεται πιο αργός και έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους ακόμα και αν η κατανάλωση φαγητού έχει μείνει η ιδία. Φυσικά, αρκετοί πραγματικά τρώνε περισσότερο όταν σταματούν το κάπνισμα. Το φαγητό λειτουργεί σαν υποκατάστατο της συνήθειας των χεριών να κρατούν το τσιγάρο και κυρίως της συνήθειας που έχει να κάνει με το στόμα και τα χείλη. Κάποιοι νιώθουν να πεινανε περισσότερο καθώς το πεπτικό σύστημα πλέον δουλεύει φυσιολογικά και το φαγητό έχει πλέον καλύτερη γεύση καθώς το στόμα και η μύτη απαλλάσσονται τα χημικά παράγωγα του καπνού. Ο συνδυασμός της κατανάλωσης περισσότερων θερμίδων σε φάση που ο μεταβολισμός έχει επιβραδυνθεί επιφέρει την αύξηση του βάρους. Πριν πείτε πως οι φόβοι σας επιβεβαιώνονται υπάρχει κάτι που μπορείτε να κάνετε και να είναι η λύση που είναι κομμένη και ραμμένη ως θεραπεία για το κάπνισμα.

Πως βοήθα η άσκηση;
Η άσκηση είναι ο πιο προφανής τρόπος για να ελέγξετε το βάρος σας όταν κόψετε το κάπνισμα, καθώς αυξάνει το μεταβολικό ρυθμό και βοήθα να καούν οι επιπλέον θερμίδες που προέρχονται από τα τσιμπολογήματα. Ακόμα και η εφίδρωση λέγεται πως βοήθα στην αποβολή της νικοτίνης από τους ιστούς. Άτομα που έβαλαν την άσκηση μέσα στο σχέδιο για το κόψιμο του καπνίσματος τα κατάφεραν πιο εύκολα.
Η άσκηση θα επιφέρει οφέλη όπως:
• Μείωση της νευρικότητας (είναι σημαντικό γιατί είναι γνωστό πως είναι στα ύψη)
• Μειωμένη κατάπτωση
• Βελτιωμένη διάθεση λόγω παραγωγής φυσικών ορμονών ευφορίας (ενδορφινες)
• Βελτίωση στην αυτοπεποίθηση και στα κίνητρα καθώς μπορείτε πλέον να κάνετε περισσότερα πράγματα
• Τρομερή βελτίωση στη φυσική κατάσταση και απόδοση (τέρμα το λαχάνιασμα και το σφύριγμα στους πνεύμονες)

Τέλος, είναι καλή ιδέα να βάλετε κάτι μέσα στη ζωή σας, στη φάση που βγάζετε κάτι άλλο όπως είναι το κάπνισμα, γιατί θα σας βοηθήσει να μείνετε σταθεροί στο στόχο. Η καλύτερη προσθήκη είναι η άσκηση, γιατί όχι μόνο βοηθά στον έλεγχο του βάρους αλλά ανανεώνει συνεχώς τη δέσμευση για υγεία και μια ζωή μακριά από το τσιγάρο.

*Αντώνης Αλεξόπουλος Διδάκτωρ κοινονιολογίας του αθλητισμου/Καθηγητής φυσικής αγωγής Τηλ.99524645.